Radio - kluczowy środek komunikacji
Radio zapewnia Afrykańczykom dostęp do informacji, stanowi wsparcie duchowe i edukacyjne oraz pozwala na utrzymanie łączności - nie tylko w czasie pandemii.
W Afryce radio pozostaje nadal najpopularniejszym środkiem komunikacji medialnej. Obejmuje najszerszy zasięg geograficzny i największą liczbę odbiorców w porównaniu z Internetem, telewizją i prasą. Doświadczenie pokazuje, że to właśnie radio jest kluczowym środkiem komunikacji, nauki oraz przekazu i dostępu do wiadomości. Często jest jedynym łącznikiem z zewnętrznym światem. Dlatego dla wysiłków ewangelizacyjnych Kościoła, dla duszpasterstwa i wzrostu duchowego ludzi ważne jest, aby fale radiowe z silnym przekazem opartym o wartości chrześcijańskie, ludzkie i rodzinne mogły dotrzeć do odbiorców. Jest to szczególnie istotne w obecnym czasie wzmożonego lęku i izolacji, związanym z pandemią Covid-19.
Pomoc Kościołowi w Potrzebie (ACN International) od lat wspiera stacje radiowe w całej Afryce. W ciągu ostatnich pięciu lat pomogliśmy radiostacjom w Gwinei Bissau, Demokratycznej Republice Konga, Angoli, Burkina Faso, Kamerunie, Kenii, Liberii, Madagaskarze, Malawi, Mozambiku, Ugandzie, Republice Środkowoafrykańskiej, Tanzanii, Togo i Zambii. PKWP wniosła wkład finansowy do 35 projektów dotyczących nabycia nowego sprzętu technicznego oraz do 5 projektów dotyczących produkcji nowych programów radiowych. Poza Afryką PKWP wspiera katolickie projekty radiowe na Białorusi, Ukrainie, Słowacji, w Argentynie i na Filipinach - ten ostatni obejmuje swym zasięgiem całą Azję. My przyjrzymy się dziś kontynentowi Afrykańskiemu.
Aktualnie PKWP wspiera projekty radiowe, które pomagają zmierzyć się z pandemią Covid-19. Akcent w przypadku każdego z nich położony jest na co innego, gdyż zależy to od lokalnych potrzeb. Na przykład w Burkina Faso nasz projekt wspiera kwotą w wysokości 10 tys. euro katolickie audycje radiowe dla uchodźców wewnętrznych i osób mieszkających na obszarach niebezpiecznych. Biorąc pod uwagę bardzo niestabilną sytuację w regionie Sahelu związaną z ostatnimi atakami, ludność uciekając przed przemocą została zmuszona do przesiedlenia się wewnątrz kraju. W tym kontekście, nie mówiąc już o dodatkowej skomplikowanej sytuacji związanej z pandemią, radio zapewnia wielu osobom dostęp do informacji, stanowi wsparcie duchowe i edukacyjne oraz pozwala na utrzymanie łączności. Katolickie radiostacje odgrywają tutaj bardzo ważną rolę. Np. w ostatnim czasie zaczęły emitować dodatkowe krótkie programy, informujące o koniecznych środkach higieny. Aby pomóc dzieciom w wieku szkolnym i ich rodzicom, nadają quizy oraz specjalne programy pomagające tym uczniom, którzy kończą szkołę i muszą przygotować się do przyszłych egzaminów. Abbé Balma, koordynator sieci radiostacji katolickich w Burkina Faso, napisał do nas z Ouagadougou, informując że ich programy edukacyjne nie uległy co prawda zmianie, ale są obecnie bardziej potrzebne, ponieważ z powodu pandemii więcej osób korzysta z lekcji emitowanych na antenie radia.
PKWP zatwierdziła też dotację w wysokości 10 tys. euro dla projektu produkcji i transmisji cotygodniowych programów formacyjnych Radia Sol Mansi (wrzesień 2019 r. - sierpień 2020 r.) w Gwinei Bissau. Radio to odgrywa ważną rolę w życiu wielu osób. Kościół jest dla nich często kluczowym punktem odniesienia i bezpiecznym portem w tym niezwykle biednym i wciąż bardzo niestabilnym kraju, w którym dość często dochodzi do zamachów stanu. Stacja powstała w 2001 roku jako radio wspólnotowe, ale szybko stała się katolickim radiem narodowym. To ono podaje na przykład ostateczne wyniki wyborów, ponieważ do innych narodowych radiostacji ludzie nie mają zaufania. Poprzez swoje audycje radio pracuje na rzecz świadomości i wspierania dialogu międzyreligijnego. Wicedyrektor Radia Sol Mansi, s. Alessandra Bonfanti, mówi, że w zamierzeniu ma to być „radio pokoju w Gwinei Bissau”, a także obecności Kościoła, zwłaszcza w miejscach pierwszej ewangelizacji. Stąd transmisje na żywo Mszy św., programów o nauce społecznej Kościoła w przystępnym języku oraz lokalnych i międzynarodowych wiadomości religijnych. Docierają one do młodzieży i rodzin oraz do społeczeństwa w ogóle, ze szczególnym uwzględnieniem środowisk wiejskich. Dotacja PKWP jest przeznaczona na pokrycie bieżących kosztów energii oraz produkcję niektórych specjalnych audycji. Wiemy, że w odpowiedzi na pandemię Covid-19, kontynuując swoje stałe audycje i pracę ewangelizacyjną, radio rozszerzyło swój program i informuje teraz także o zasadach higieny. S. Alessandra powiedziała PKWP, że nadają nabożeństwa, katechezę i różne modlitwy: „W obecnym czasie naszą misją jest działać jako ambasadorzy nadziei wśród społeczeństwa, które obawia się pandemii. Musimy pomagać podtrzymywać płomienie wiary, w nadziei, że świat wróci do normy, jeśli każdy zrobi to, co do niego należy”.
W Afryce istnieje sieć stacji radiowych pod nazwą Radio Maria. Emituje ona audycje zgodne z wartościami i celami ewangelizacyjnymi, z szczególnym naciskiem położonym na aspekt duszpasterski, duchowy oraz ludzki rozwój. Tematyka programów związana jest więc z rolnictwem, warunkami sanitarnymi, odżywianiem, edukacją, prawami obywatelskimi i prawami człowieka, zdrowiem i sprawami rodzinnymi, wszelkiego rodzaju tematami i zagadnieniami, które pomagają poprawić jakość życia, z jednoczesnym poszanowaniem i oddaniem głosu lokalnej kulturze oraz afrykańskim tradycjom i językom. Programy emitowane w Radio Maria mają zatem na celu szerzenie pokoju, miłości, braterstwa i tych wartości, które przyczyniają się do tworzenia z wszystkich narodów kontynentu jednej rodziny w Chrystusie przez Maryję. Biskup Quelimane, małego portu morskiego położonego na wybrzeżu Oceanu Indyjskiego w Mozambiku, pragnie założyć podstację wspomnianej sieci - Radio Maria Mozambik. W jego diecezji brakuje bowiem katolickiego radia, które głosiłoby dobrą nowinę o zbawieniu w zrozumiałym dla ludzi języku. Ludność to w większości mieszkańcy wsi, którzy bardzo ucierpieli z powodu wojny domowej - jej pozostałością są liczne społeczne podziały. Co więcej, w ostatnim czasie miało miejsce wiele bardzo brutalnych ataków terrorystycznych ze strony grup islamskich, dlatego też istnieje ogromna potrzeba promowania nadziei i jedności. Ważne jest także przekazywanie wiedzy zgodne z nauką katolicką, a do tego potrzebni są dobrze wyszkoleni pracownicy i wolontariusze. Celem radia byłoby tutaj zapewnienie wsparcia rodzinom i tym, którzy chcą prowadzić życie pełne nadziei, miłości i solidarności. PKWP pragnie wesprzeć programy ewangelizacyjne proponowane w tym obszarze pierwszej ewangelizacji poprzez częściowy wkład finansowy w utworzenie stacji Radio Maria w Quelimane. Przeznaczamy na ten cel 15 tys. euro. Budynek, by utworzyć w nim studio, wymaga remontu, a także wyposażenia. Fundusze potrzebne są również by zatrudnić pracowników i szkolić ich w zakresie emisji programów radiowych.
Koordynator Światowej Rodziny Radia Maria w Afryce, partner projektów PKWP, Paolo Taffuri, przekazał nam ostatnio informacje o niezwykle ważnej roli radia w trwającym kryzysie związanym z pandemią koronawirusa: „Działalność liturgiczna w kościołach [w wielu afrykańskich krajach] jest zawieszona, a zatem biskupi zapraszają wiernych do uczestnictwa w nabożeństwach za pośrednictwem radia, telewizji i mediów społecznościowych. Ponieważ radio jest nadal najczęściej używanym medium w Afryce, większość chrześcijan właśnie w nim szuka w tym czasie oparcia. Radio Maria stara się więc być jeszcze bardziej aktywne i obecne w codziennym życiu duchowym ludzi. Biskupi odprawiali Msze św. w kaplicy radiowej, inne były transmitowane z katedr. Dla wielu radio jest jedynym sposobem na podtrzymywanie życia duchowego oraz kontaktu ze światem i Kościołem. W Afryce pandemia prawdopodobnie będzie miała bardziej poważny niż gdzie indziej wpływ na gospodarkę. Niewiele osób i rodzin może sobie pozwolić na choćby tygodniowy pobyt w domu, gdyż większość żyje z tego, co zarobi danego dnia. Skutkiem społecznej izolacji jest więc spadek dochodów gospodarstw domowych, a co za tym idzie, oczywiście również darowizn dla radia. My jednak w Radiu Maria musimy nadal wykonywać naszą pracę i to z jeszcze większym zaangażowaniem niż wcześniej. Wierzymy w Opatrzność. Bóg nam pomaga”.
PKWP wspiera obecnie w Afryce inne stacje sieci Radio Maria. W Demokratycznej Republice Kongo przeznaczyliśmy 20 tys. euro na uruchomienie nowych stacji radiowych w Lubumbashi i Kisangani. Rozgłośnie te szczególny akcent swej pracy będą kładły na programy duszpasterskie i rodzinne oraz współpracę z radiami diecezjalnymi. Tą samą kwotą wspieramy Radio Maria Liberia w Monrovii, które potrzebuje dofinansowania do materiałów potrzebnych w modernizacji bardzo starego studio. Radio jest bardzo dobrym środkiem ewangelizacji w tym kraju, ponieważ ponad 98% mieszkańców jest nadal uzależnionych od tego medium jeżeli chodzi o nowości, rozrywkę i edukację. W Gabonie natomiast pomogliśmy zakupić pojazd dla Radia Maria Gabon w diecezji Oyem (10 tys. euro). Umożliwi on dotarcie do kolejnych parafii i transmisje pięknych celebracji liturgicznych oraz wydarzeń związanych z formacją ludzką i duchową. PKWP ma też swój finansowy udział (10 tys. euro) w kosztach bieżących Radia Maria w diecezji Point Noire w Kongo.
Jeśli chodzi o inne radiostacje, przeznaczyliśmy 13,4 tys. euro na zakup sprzętu dla Radia NCIBA w parafii Faladié w Mali. Stacja ta odgrywa kluczową rolę w społecznym i duchowym wymiarze parafii. Dotacją w wysokości 7,5 tys. euro pomogliśmy z kolei rozszerzyć zasięg Radio Vox Ecclesiae w Bafoussam w Kamerunie. Wspieramy też współpracę Radia Notre Dame International z lokalnymi francuskojęzycznymi katolickimi radiostacjami w Afryce Subsaharyjskiej. Ten międzynarodowy projekt dofinansowaliśmy kwotą 90 tys. euro.
Dla nas, społeczeństw europejskich, radio nie jest już tak ważne, ponieważ możemy bezproblemowo korzystać z innych dostępnych nam mediów XX i XXI wieku: telewizji czy Internetu. Dobrze jest docenić to co się ma i do czego dostęp jest tak łatwy. Niemniej warto jest również docenić wynalazek przełomu XIX i XX wieku, radio, które wciąż dla wielu naszych braci w wierze jest podstawowym oknem na świat, także ten duchowy.
Kinga Waliszewska
ACN Polska