Dołącz do nas
na facebooku

Odwiedź nasz profil

Dołącz do nas
na YouTube

Odwiedź nasz kanał

Śledź nas
na Twitterze

Welcome!

Egipt: Co to jest salafizm?

Salafizm: Nieznana ilość wyznawców

Kolejne zamieszki w Egipcie. Czy jest to tylko wyraz porewolucyjnego niezadowolenia społeczeństwa, czy jednak do głosu dochodzą coraz bardziej ekstremiści islamscy?

Palenie kościołów w Imbaba w czerwcu br. zwróciło uwagę opinię społeczną na salafitów.

Kim oni są? Jaki jest ich stosunek do rządu i jaka jest ich polityczna przyszłość? Niektórzy zapowiedzieli, że zamierzają utworzyć partię polityczną. Wydaje się, że salafici są grupą radykalnych muzułmanów, która też wewnętrznie się od siebie różni. Nie mają jednego lidera jak Bractwo Muzułmańskie lub Al-Gamaa Al-Islamiya. Przeciwnie, liderem ruchu jest grupa szejków, z których każdy ma własne poglądy i własną grupę zwolenników.

Historia salafizmu w Egipcie związana jest z ruchami studenckimi z lat siedemdziesiątych XX w. czyli z okresu, gdy po raz pierwszy miała swe wystąpienie organizacja Al-Gamaa Al-Islamiya. Chociaż większość członków tego ruchu przeszła do Bractwa Muzułmańskiego, to jednak niektórzy wybrali inną drogę. Dotyczy to w szczególności studentów islamskich na Uniwersytecie w Aleksandrii, którzy byli pod wpływem poglądów salafickich pochodzących z Arabii Saudyjskiej. Zostały one po raz pierwszy zaprezentowane w Egipcie przez profesorów uniwersytetu Al-Azhar.

Zamiast dołączyć do Bractwa Muzułmańskiego, po wycofaniu się z Al-Gamaa Al-Islamiya, osoby te, z których najbardziej znany był Ismail Mohamed Al-Muqaddam, stworzyły szkołę salaficką, która zaczęła się rozwijać i przyciągać coraz to większą liczbę studentów.

Współzawodnictwo między młodzieżą salaficką a Bractwem Muzułmańskim, aby przyciągnąć studentów i zdominować obecność w meczetach stały się coraz bardziej intensywne, kończąc się ostrymi starciami w 1980 roku.

W ich konsekwencji salafici zdecydowali się na bardziej systematyczną działalność. Stworzyli swoją Szkołę, kierowaną przez Mohameda Abdel-Fattaha (vel Abu Idris). Następnie, po kilku latach oddolnej pracy, zmienili nazwę na „Salafici wzywają". W tym czasie ich szeregi rozrosły się do setek tysięcy zwolenników, którzy byli obecni już w całym kraju. Jako organizacja byli oni bardziej znani jako Salafici z Aleksandrii, miasta i portu na północy Egiptu. Tu działają najbardziej znani przywódcy tego ruchu, zwłaszcza Mohamed Ismail Al- Muqaddam, Ahmed Farid, Said Abdel-Azim, Mohamed Abdel-Fattah, Yasser Brahimi, Ahmed Hatiba, Abdel-Moneim El-Shahat Mahmud Abdel-Hamid Abu Idris.

Chociaż istnieje wiele odcieni salafizmu, w większości można go podzielić na dwie podstawowe grupy: ideologiczną i organizacyjną. Według Salah El-Adl, profesora na Uniwersytecie Al-Azhar, który jest specjalistą od ruchów islamskich i szkół myślenia pierwsza z tych grup składa się z trzech części. Jedną z nich nazywa scholastycznym salafizmem, która to grupa założyła „Salafici wzywają" w Aleksandrii w latach 70-tych i obecnie liczy setki tysięcy. Jest ona kierowana przez szejków, którzy ściśle ze sobą współpracują. Chociaż byli przeciwni wystąpieniom i rewolucji, która zaczęła się 25 stycznia, to są oni coraz bardziej aktywni w dziedzinach społecznych i politycznych. Przed 25 stycznia, nie mogli oni łączyć się z demonstrantami, a służba bezpieczeństwa aresztowała setki aktywistów tego ruchu. Teraz cieszą się większą swobodą, wyszli na ulice, organizują konferencje i występują w meczetach. Ostatnim przykładem jest przywrócenie kontroli nad meczetem Nour przez szejka Hafeza Salama, lidera ruchu salafickiego w gubernatorstwie Suez.

Druga grupa, którą El-Adl nazywa aktywistami salafickimi ma swe początki również w latach siedemdziesiątych XX w. Powstała ona w dzielnicy Kairu o nazwie Shubra. Jej najbardziej znanymi liderami byli Fawzi El-Said, Mohamed Abdel-Maqsoud, Sayed El Sheikh-Arabi i Nashaat Ibrahim. Podobnie jak ich odpowiednik aleksandryjski, grupa ta uważała, że władca jest heretykiem, jeśli nie postępuje i nie rządzi zgodnie z dekretami Boga.

Nakazują noszenie okryć głowy przez kobiety, a odsłanianie niektórych części ciała oraz korupcję w społeczeństwie postrzegają jako przejaw jahiliya lub niewiedzy co do Bożych wskazówek.

Utrzymują oni również, że najmniejsze odchylenia od szariatu i islamu jest bidaa - czyli coś innowacyjnego, a więc heretyckiego. Salafici odmówili udziału w demokratycznych wyborach. Demokracja i parlamenty są dla nich herezją. Od dawna twierdzą, że demokracja parlamentarna różni się od islamskich koncepcji szura (konsultacji), ponieważ nie kieruje się prawem Bożym jako najwyższym autorytetem.

Ostatnio zmienili zdanie i postanowili uczestniczyć w wyborach parlamentarnych i procesie demokratyzacji kraju. Najwięcej energii poświęcili jednak sprawie poprawek do konstytucji, które mają być głosowane w referendum. Ogłosili jednocześnie, że będą wspierać w wyborach kandydatów Bractwa Muzułmańskiego i Al-Gamaa Al-Islamiya, którzy zgadzają się z ich wizją państwa egipskiego, państwa opartego na prawie szariatu. Niektórzy z salafitów utworzyli również partie polityczne.

Trzecia grupa składa się z "dżihadystów". Określenie to jest powszechnie stosowane do radykalnych grup islamskich koncentrujących się na przemocy jako środka do wprowadzania zmian. Salaficcy dżihadyści czerpią natchnienie z przywódców pierwszej generacji islamu, lub "pobożnych przodków", dla których dżihad - święta wojna - był filarem wiary. Utrzymują oni, że pobożny muzułmanin jest zobowiązany do walki z rządami i władcami, którzy nie stosują islamskiego prawa i zasad Królestwa Bożego, i którzy również sprzymierzają się z nie-muzułmańskimi krajami, które prowadzą wojny z muzułmanami i zajmują muzułmańskie terytoria.

Sayed Qotb jest uważany za ojca założyciela i współczesnego ideologa safickiego dżihadu. Ruchowi temu przewodził najsłynniejszy przywódca i założyciel Al-Kaidy, miliarder, Osama bin Laden, który został zabity przez żołnierzy USA. Ponadto sławnymi postaciami tego ruchu jest egipski lekarz Ayman El-Zawahiri oraz najbardziej znani doradcy ideologiczni tego ruchu czyli Abu Mohamed Al-Maqdisi i Qatada Abu Al-Filistini. Od strony organizacyjnej salafici dzielą się na kilka odłamów i posiadają wiele instytucji, przede wszystkim Stowarzyszenie Ansar al-Sunna Al-Mohamediya (Zwolennicy Sunny proroka Mahometa), założone przez szejka Mohameda El-Fiqi Hameda, naukowca z uniwersytetu Al-Azhar. Stowarzyszenie to opowiada się za zdecydowanym monoteizmu i ścisłym przestrzeganiem Sunny, tak jak rozumieli to Towarzysze Proroka oraz przestrzeganiem Pisma Świętego Koranu. Dlatego też, w przeciwieństwie do praktyk, które są oparte na przesądach wzywają do wprowadzenia zasad islamu nie tylko w życiu religijnym, ale również społecznym.

Chcą również narzucić sposób wyrażania kultu i tryb sprawowania władzy. Poprzedniczką Ansar al-Sunna Al-Mohamediya była organizacja Al-Gamiya Al-szariatu utworzona przez Sheikh Mahmoud El-Khattab Sobki w 1912 roku. Nadal jest aktywna w życiu społecznym Egiptu, jej celem jest nauczanie i promowanie przestrzegania Sunny. Wraz z oddziałami rozsianymi po całym kraju stanowi najbardziej znaną organizację charytatywną w Egipcie. Jej obecnym dyrektorem jest Mahmoud El-Mokhtar Mohamed El-Mahdi, profesor na uniwersytecie Al-Azhar.

Stowarzyszenie to posiadające wiele meczetów i szkół religijnych, jest zarejestrowane w Ministerstwie Spraw Społecznych, skąd działa zgodnie z prawem i w związku z tym nie jest zwalczane przez władze bezpieczeństwa i policję. Nie stanowi bowiem zagrożenia dla ładu społecznego Egiptu. Trzecią formą organizacyjną salafizmu jest wahabizm. Pochodzący z Arabii Saudyjskiej, po raz pierwszy został wprowadzony do Egiptu ponad ćwierć wieku temu w związku z powrotem do Egiptu pracowników po wojnie w Zatoce Perskiej w 1991 roku.

Innym ważnym trendem w salafizm są wystąpienia niezależnych kaznodziejów, którzy pojawiają się w religijnych stacjach telewizji satelitarnych. Łączy ich jedynie wspólne zamiłowanie do nauki jednego lub innego z kilku szejków, którzy pojawiają się w tych programach, takich jak szejk Mohamed Hassan, Mohammed Hussein Yaqoub, El-Abu Ishaq Howeini, profesor na uniwersytecie Al-Azhar, Osama Abdel-Azim i Mustafa El-Sheikh Adawi.

Według eksperta ds. politycznego islamu, Sayeda Abdel-Fattah El-Wagdi zwolennicy tego nurtu ogólnie przyjmują zasadę reformy od dołu do góry, to znaczy w pierwszej kolejności przemiany własnej osoby. Reformy w tym przypadku oznaczają oczyszczenie wiary z wszystkich innowacji, a jego zwolennicy mają tendencję do angażowania się w różne formy działalności prozelitycznej, takich jak nauczanie w meczetach, produkcji materiałów promujących swe nauki, głoszenie nauk w programach telewizji.

Salafici zaczęli odgrywać ważną rolę w sprawach religijnych. Znamienne jest, na przykład, że Wysoka Rada Sił Zbrojnych poprosiła znanego szejka Mohameda Hassana, aby udał się do Atfeeh znajdującego się w sąsiednim gubernatorstwie Helwan i pomógł rozwiązać kryzys religijny jaki tam wybuchł. Szejk ten również brał udział w wielu masowych akcjach społecznych i wystąpieniach, które miały miejsce w ostatnim czasie. Nie należy też zapominać o części tych Salafitów, którzy opowiedzieli się na "tak" w referendum w sprawie poprawek do konstytucji.

W kazaniu już po referendum, Szejk Mohamed Hussein Yaqoub opisał wynik referendum jako „zwycięstwo". Istnieje ogólna tendencja do mylenia salafizmu z wahabizmem. Shia i Sufi w Egipcie często oskarżają salafitów o to, że otrzymują wsparcie finansowe z Arabii Saudyjskiej. W rzeczywistości, wahabizm, który został założony przez Sheikh Mohamed Abdel-Wahab w Arabii Saudyjskiej nie jest tym samym co w Egipcie, w wersji salafickiej.

Technicznie wahabizm nie wykracza poza jego założyciela, ale jego zwolennicy używają terminu "salafizm", aby stworzyć wrażenie, że są duchowo połączeni z pobożnymi przodkami i że są strażnikami wiary Salafis.

Ideologicznie nie można zaprzeczyć, że część wyznawców salafizmu ma swoje korzenie w wahabizmie. Chociaż państwo użyło Salafis w latach 80-tych i 90-tych przeciw Bractwu Muzułmańskiemu, to potem udało się przywrócić kontrolę nad tym ruchem. Potem jednak, zaproponowano im audycje w telewizji satelitarnej, przede wszystkim w celu odwrócenia uwagi opinii publicznej od najważniejszych kwestii politycznych i skupieniu uwagi na sprawach religijnych i prawnych związanych z żywnością i ubraniem.

Faktycznie, w jednym z programów widzowie mogą dzwonić do studia i zapytać duchownego czy zakup rozciętego arbuza był zgodny z prawem religijnym, dlaczego nie wolno na siłę karmić kaczki, skoro mamy zmuszają swe dzieci do jedzenia oraz czy przy użyciu drożdży piwowarskich do chleba można wywołać zatrucie.

Badacz ruchu salafickiego, Ammar Ali Hassan, stwierdził, że obsesją tego ruchu jest zwracanie uwagi na formalności religijne. Bez wątpienia, wpływ Salafi na społeczeństwo wynika z pustki wywołanej nieobecnością Al-Azhar jako siły społecznej i głównego ośrodka kształtowania opinii publicznej. Choć jasne jest, że Al-Azhar nie był odpowiedzialny za wydarzenia m.in. w Imbaba, szejk Ahmed El-Tayeb z Al-Azhar poczuł jednak pilną potrzebę spotkania się z szejkiem Mohamed Hassanem, by omówić sprawę promowania ideologii salafickiej i włączenia jej do wszystkich występujących ruchów islamistycznych w Egipcie.

Powstaje jednak pytanie o to, jaki wpływ na ruch salaficki mają ostatnie wydarzenia. Czy te wydarzenia zwiększą ich szansę w zbliżających się wyborach, czy też ich rywali? Czy zwolennicy tego ruchu będą w stanie konkurować czy też będą musieli się poddać? Wkrótce być może uzyskamy przynajmniej częściowe odpowiedzi na te pytania. (PKWP/CDN/ICC/tłum. Wiesław Knapik)

Twój
koszyk

BRAK PRODUKTÓW