Czy możemy pomóc na odległość?

Jak pandemia wpływa na praktykę pracy organizacji PKWP?

Zdjęcie ACN: Chile, Arica, transmisja celebracji Eucharystii

Wiele organizacji na całym świecie odczuło znaczący wpływ pandemii COVID-19 na ich codzienne działania i relacje z partnerami projektów. Papieskie Stowarzyszenie Pomoc Kościołowi w Potrzebie (ACN), międzynarodowa organizacja charytatywna, która wspiera ponad 5000 projektów rocznie, aby pomóc prześladowanemu i cierpiącemu Kościołowi w około 140 krajach, również odczuła ten wpływ. Jakie zmiany zaszły w ciągu ostatniego półtora roku wśród tych, którzy potrzebują pomocy ACN? Jakiego długoterminowego wpływu na komunikację i praktykę pracy można się spodziewać, jeśli – i kiedy – obecna pandemia odejdzie w przeszłość?

Środki, które były konieczne do powstrzymania rozprzestrzeniania się pandemii, niestety spowodowały również znaczny spadek regularnej działalności duszpasterskiej partnerów projektów ACN na całym świecie. „W porównaniu z 2019 r., w 2020 r. odnotowaliśmy 20% spadek wniosków o wsparcie projektów. Jednocześnie musieliśmy również skoncentrować się na konkretnych typach projektów, które nabrały pilnego charakteru i wymagały naszej pełnej uwagi, takich jak wspieranie masowych stypendiów, wysyłanie pomocy egzystencjalnej do sióstr zakonnych oraz nadzorowanie utrzymania seminarzystów – mówi Regina Lynch, dyrektor projektów w ACN International. Ponadto ograniczenia dotyczące podróży lotniczych spowodowały całkowite wstrzymanie wizyt partnerów projektów w siedzibie ACN International w Königstein w Niemczech od marca ubiegłego roku do czerwca tego roku. Przedstawiciele ACN nie mogli zatem regularnie odwiedzać międzynarodowych partnerów na całym świecie.

Znaczenie bycia i osobistego zaangażowania

Pierwszą rzeczą, jakiej można się spodziewać po zakończeniu pandemii i powrocie do „normalności”, jest jeszcze większy zapał i uznanie dla odwiedzin partnerów naszych projektów i osobiste spotkania z nimi. „Wspaniale jest wracać do spotkań twarzą w twarz, ponieważ ważne jest dla nas, abyśmy jeszcze częściej odwiedzali miejsca najbardziej oddalone od nas, by uzyskać prawdziwy wgląd w ich sytuację, i móc zaoferować pomoc. Nasi partnerzy projektowi naprawdę to doceniają”, dodaje Regina Lynch.

Marco Mencaglia, Dyrektor Departamentu na Europę, zgadza się z tym stwierdzeniem: „Wizyty pracowników ACN na miejscu to znacznie więcej, niż tylko regulowanie i sprawdzanie, czy wszystko przebiega zgodnie z planem. Spotkanie partnerów w ich codziennym środowisku to raczej wspólne patrzenie w przyszłość: odkrywanie planu duszpasterskiego i nakreślanie wizji lokalnego Kościoła. Zrozumienie stojących przed nami wyzwań, to coś więcej niż tylko słuchanie próśb. To zawiera wiele niewypowiedzianych słów, ale można je zauważyć tylko będąc na miejscu”.

Często obecność ACN może pomóc w znalezieniu rozwiązania problemu. Kinga von Schierstaedt, kierownik departamentu ds. Afryki, wyjaśnia: „Podczas jednej z naszych wizyt jeden z naszych partnerów projektu wyraził smutek z powodu braku pieniędzy na zakup prostego krzyża do jednej z kaplic na wsi. A skoro już o tym mowa, wpadliśmy na pomysł zrobienia krzyża z dwóch gałęzi. Obecny biskup podjął inicjatywę zerwania gałęzi i od razu przybił krzyż na ścianie kaplicy. Możemy wspólnie pracować nad rozwiązaniem problemu tylko wtedy, gdy jesteśmy na miejscu, aby zobaczyć, co można zrobić”.

Alternatywy komunikacyjne, takie jak konferencje online, mogą nie działać w każdym kraju. „W tym regionie brakuje stabilnego internetu, a w wielu lokalizacjach brakuje nawet podstawowego zasięgu. Ponadto, wielu tamtejszych biskupów prawie nie spędza czasu w biurze, zamiast tego stale podróżują, aby kontaktować się z ludźmi i pomagać im. Oznacza to, że zorganizowanie odpowiedniego spotkania może zająć trochę czasu”. Von Schierstaedt dodaje również: „Wideokonferencje online pomogły nam nawiązać kontakt z nowo wybranymi biskupami, na przykład w Sudanie i Wybrzeżu Kości Słoniowej. Wideo rozmowa pomaga nam zobaczyć twarz naszego rozmówcy i oswaja nas ze sobą; ale poleganie wyłącznie na audio i wideo jest ograniczone, zwłaszcza gdy uczestniczy w nim większa liczba osób”.

Znalezienie odpowiedniej funkcji dla narzędzi komunikacji zdalnej

Narzędzia komunikacji online już od jakiegoś czasu odgrywają ważną rolę. Od 2013 roku ACN wykorzystuje komunikację e-mail wraz z pocztą drukowaną jako kolejny standardowy kanał otrzymywania zapytań i wniosków projektowych oraz utrzymywania kontaktu. Ponieważ wiele społeczności lokalnych, które potrzebują pomocy ACN, mieszka w odległych krajach, korespondencja e-mailowa jest skutecznym sposobem na ominięcie problemu różnicy stref czasowych i nieodpowiednich systemów pocztowych.

Praktyka ta okazała się korzystna zwłaszcza podczas pandemii. Już podczas pierwszej fali pandemii większość komunikacji z międzynarodowymi partnerami, ACN prowadziło za pośrednictwem poczty elektronicznej. Niedawno pandemia spowodowała wzrost liczby spotkań i konferencji online (poprzez Zoom, Skype i inne platformy), oraz zwiększyło wykorzystanie aplikacji do czatowania online (WhatsApp czy Signal).

Według Philippa Ozoresa, Sekretarza Generalnego ACN, można spodziewać się trzech fundamentalnych długofalowych efektów: „Po pierwsze biskupi, nasi główni partnerzy, przyzwyczaili się teraz do korzystania z narzędzi do czatów online i wideokonferencji. To bardzo pozytywna zmiana. W przypadku nagłego, pojawiającego się kryzysu humanitarnego, odpowiednie informacje mogą teraz dotrzeć do nas znacznie szybciej, a późniejsza dyskusja i rozwiązywanie problemów następuje niemal natychmiast. Po drugie, teraz łatwiej jest pozostawać w kontakcie i być na bieżąco, we współpracy z naszymi partnerami i dobroczyńcami, co pozwala nam organizować wewnętrzną komunikację z zespołami narodowymi. Wreszcie, narzędzia te mogą być bardzo przydatne podczas wszelkiego rodzaju kryzysu lub zarządzania, aby rozpowszechniać odpowiednie i dokładne informacje mediom i pracownikom”.

Rafael D’Aqui, szef departamentu ds. Ameryki Łacińskiej dodaje: „Wideokonferencje pomogły nam nawiązać kontakt i bliskie relacje z biskupami z nowej prałatury Alto Xingu Tucuma w regionie Amazonii. Partnerzy zbliżyli się do siebie. W podobny sposób rozmawiamy teraz o projektach energii słonecznej z diecezją Conceicao do Araguaia. Byliśmy również w stanie wesprzeć biskupów w tym regionie za pomocą sprzętu wideo i opublikowanych materiałów, takich jak katechizm YouCat, aby ułatwić działalność duszpasterską, która została zahamowana przez pandemię”.

„Platformy komunikacji zdalnej mogą dać nam przewagę w nadzorowaniu projektów budowlanych”, zauważa Regina Lynch, podając jako przykład telekonferencję online w kontekście obecnego projektu w Afryce, w którym uczestniczył biskup i jego asystenci, dział projektowy ACN pracowników w Europie i współpracujący inżynier z Ameryki Północnej. „To było bardzo dobre doświadczenie, i pozwoliło nam łatwiej uzyskać wyraźniejszy nadzór nad danymi technicznymi projektu”. Lynch zauważyła również, że wyzwanie pandemii przyspieszyło wdrożenie i poprawiło organizację cyfryzacji danych. Doprowadziło to również do opracowania nowych metod rekrutacji personelu, ponieważ tak wiele wstępnych rozmów musiało odbywać się online. Dodatkowo może to być również impulsem dla ACN do częstszego komunikowania się przez telefony komórkowe i wideokonferencje, ponieważ coraz więcej partnerów projektów wyraża chęć kontaktowania się z przedstawicielami ACN za pośrednictwem komunikacji zdalnej. „Nasze doświadczenie pokazuje jednak, że najlepiej byłoby, gdyby takie międzynarodowe spotkania były ograniczone do 7 lub 8 uczestników, jeśli mamy mieć szansę na owocną dyskusję”, podsumowuje Lynch.

W dłuższej perspektywie ACN planuje zawsze traktować priorytetowo komunikację osobistą, na ile to możliwe. Należy jednak pamiętać, że narzędzia internetowe mogą być korzystnym uzupełnieniem i stanowią sposób na utrzymywanie kontaktu, pomagając utrzymać stabilniejsze lub częstsze tempo wymiany informacji, lub ułatwiając nawiązywanie nowych kontaktów. To, co usprawnia, to świadomość, że zarówno ACN, jak i partnerzy projektów należą do „Kościoła w Potrzebie”.

Ks. Andrzej Paś, ACN Polska