Antiquum ministerium

Franciszek ustanawia posługę katechisty (katechety).

Zdj. ACN International / Katechista prowadzi modlitwy w kaplicy zbudowanej przez przesiedlonych katolików w obozie Macar-Abiak, diecezja Rumbek, południowy Sudan, 2001.

10 maja 2021 r. Ojciec Święty ogłosił list apostolski wydany w formie „motu proprio” („z własnej inicjatywy”) o posłudze katechisty (katechety): http://www.vatican.va/content/francesco/pl/motu_proprio/documents/papa-francesco-motu-proprio-20210510_antiquum-ministerium.html

KATECHETA CZY KATECHISTA?

Słowo catechist (ang), catechista (it), catechiste (fr), catequista (hisz, port) w Liście apostolskim „Antiquum ministerium” w języku polskim oddano jako katecheta. Jest to dość mylące, gdyż wydaje się, że kojarzy się ono zasadniczo z osobą nauczającą katechezę (prowadzącą lekcje religii) w szkole. Z tekstu listu papieża jasno wynika, że chodzi o posługę katechisty znaną przecież także w Polsce.

Na stronie internetowej Szkoły Katechistów Archidiecezji Poznańskiej, funkcjonującej już 11 lat, czytamy, że jej celem „jest przygotowanie osób świeckich do prowadzenia katechezy dorosłych w parafiach” oraz „Formacja w Szkole Katechistów obejmuje formację podstawową i permanentną (stałą) katechistów. Odbywa się ona w ramach wyznaczonych spotkań, rekolekcji i stażu odbywanego przez kandydatów w parafiach”. Z kolei w punkcie 6 Listu apostolskiego Franciszka czytamy: „Katecheta [katechista] jest bowiem powołany przede wszystkim po to, by wyrazić swoje kompetencje w posłudze duszpasterskiej przekazywania wiary, która rozwija się na różnych swych etapach: od pierwszego głoszenia, które wprowadza w kerygmat, przez nauczanie, które czyni świadomymi nowego życia w Chrystusie i przygotowuje w szczególności do sakramentów inicjacji chrześcijańskiej, aż po formację stałą, która pozwala każdemu ochrzczonemu być zawsze gotowym do obrony wobec każdego, kto domaga się od was uzasadnienia tej nadziei (1 P 3, 15)”. Ponadto, w Liście apostolskim Franciszek przywołuje dokument „Ad gentes” Soboru Watykańskiego II: „W naszych czasach, kiedy odczuwa się brak kapłanów do głoszenia Ewangelii tak licznym wiernym i do wykonywania posługi duszpasterskiej, urząd katechistów posiada szczególne znaczenie” (por. Sob. Wat. II, Dekr. Ad gentes, 17).

To właśnie podkreślił abp Stanisław Gądecki w homilii wygłoszonej w poznańskiej katedrze 5 grudnia 2020 r. podczas Eucharystii połączonej z wręczeniem oraz odnowieniem misji kanonicznych katechistom, podejmującym formację w ramach Szkoły Katechistów Archidiecezji Poznańskiej: „Im bardziej duch laicyzmu przenika rzesze ludzi ochrzczonych, tym bardziej duchowni potrzebują współpracowników o charakterze ściśle apostolskim. Głównym apostolskim zadaniem katechistów jest katechizowanie osób dorosłych. W odróżnieniu od katechetów, którzy są przeznaczeni do katechizowania dzieci i młodzieży, katechiści podejmują w naszej archidiecezji przede wszystkim trud katechezy dorosłych” (cała homilia: http://archpoznan.pl/pl/web/homilia/view/id/zniwo-wprawdzie-wielkie-ale-robotnikow-malo).

„Katechiści stanowią trzon Kościoła”

„Bardzo cieszymy się z najnowszego Listu Apostolskiego Antiquum Ministerium, w którym papież ustanowił 'świecką posługę’ katechisty z jej własnym Obrzędem Ustanowienia” – mówi Regina Lynch, dyrektor ds. projektów Papieskiego Stowarzyszenia Pomoc Kościołowi w Potrzebie (ACN International).

„Nasza praca związana z projektami w ponad 140 krajach pokazała nam, że w wielu miejscach na świecie katechiści stanowią trzon Kościoła. Szczególnie w odległych regionach, gdzie księża rzadko mogą odwiedzać swoje parafie lub w krajach, gdzie wojna i prześladowania utrudniają pracę w parafii, katechiści są jednocześnie osobami pierwszego kontaktu, niosącymi pomoc humanitarną i duszpasterzami” – wyjaśnia Lynch.

„Odpowiedzialni za posługę duszpasterską w regionach, gdzie nie ma kapłanów, niekiedy za swoją odwagę i poświęcenie płacą nawet życiem. Szczególnie wzruszającym przykładem jest Philippe Yarga z diecezji Dori w Burkina Faso”. Yarga, który był odpowiedzialny za koordynację posługi duszpasterskiej we wschodniej części Burkina Faso przy granicy z Nigerią, został zabity przez terrorystów 16 lutego 2020 roku. Pozostawił siedmioro dzieci, z których najmłodsze urodziło się sześć tygodni po jego śmierci. „Katechiści w Burkina Faso i w innych krajach Sahelu są bezpośrednio narażeni na ataki terrorystyczne i czasami są zmuszeni do ucieczki ze swoimi rodzinami nawet w środku nocy. Z tego powodu jeden z projektów pomocowych PKWP w Burkina Faso koncentruje się na pomocy 18 wysiedlonym katechistom i ich rodzinom”.

ROLA KATECHISTY WE WSPÓLNOCIE KOŚCIOŁA

O niezwykle istotnej roli katechistów mówią misjonarze z całego świata. Posłuchajmy jednego z nich – kapucyn, o. Piotr Michalik OFMCap, jest misjonarzem w Republice Środkowoafrykańskiej, dyrektorem szkoły katechistów (0-4:12): https://www.youtube.com/watch?v=vGtLrl0q6SI

FORMACJA KATECHISTÓW I LIDERÓW ŚWIECKICH

Papieskie Stowarzyszenie Pomoc Kościołowi w Potrzebie (ACN International) zawsze wspierało projekty dotyczące katechistów. W tabeli prezentujemy dane dotyczące wsparcia w 2020 roku.

LICZBA WSPIERANYCH WSPÓŁPRACOWNIKÓW DUSZPASTERSKICH W 2020 R.:

AFRYKA
5.660

AZJA
9.644

EUROPA CENTRALNA I WSCHODNIA
524

AMERYKA ŁACIŃSKA
2.111

BLISKI WSCHÓD
450

RAZEM
18.389

Ogółem w 2020 roku PKWP zrealizowało około 20 projektów dotyczących zakupu materiałów duszpasterskich i katechetycznych oraz ponad 35 projektów dotyczących kursów i programów formacyjnych dla katechistów w ponad 18 krajach, np. w Pakistanie, Etiopii i na Ukrainie (w niektórych z nich zrealizowaliśmy kilka projektów).Jeden z aktualnych finansuje formację duszpasterską w Centrum Emaus Katikamu w obozie dla uchodźców z Sudanu Południowego w Bidi Bidi na północy Ugandy. Historię katechisty Johna Josepha Gazi, który w Sudanie Południowym stracił ojca, brata i siostrę, prezentowaliśmy w 2019 r:  https://www.youtube.com/watch?v=iivWytA3RHEZ kolei w 2015 r. w diecezji Ambikapur w północnych Indiach zrealizowaliśmy filmik przedstawiający dzień z życia wędrownego katechisty Leosa Tirkey: https://www.youtube.com/watch?v=EHGR8sXkj1M